Pozostajemy w tematyce prawa spadkowego. Pierwszym skojarzeniem z prawem spadkowym jest testament.
Czym jest testament?
Testament jest zasadniczo jedynym sposobem rozrządzenia majątkiem na wypadek śmierci w sposób inny niż przewiduje to ustawa. Dla spadkobiercy testament jest pewną obietnicą przysporzenia majątkowego po jego śmierci, w żadnym jednak wypadku nie jest tego gwarancją. Testator-spadkodawca może zawsze odwołać lub zmienić cały testament, jak i jego poszczególne postanowienia; może to czynić wielokrotnie, bez ograniczeń. Testament to nie jest akt ostatniej woli, po którym czas już tylko myśleć o odejściu. O sporządzeniu testamentu może (a nawet powinna) myśleć każda osoba, która ma pełną zdolność do czynności prawnych i posiadająca jakikolwiek majątek.
Kto może sporządzić testament i jak to zrobić?
Testament może sporządzić każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych (a więc co do zasady każdy pełnoletni), o ile nie jest ubezwłasnowolniony całkowicie lub częściowo. Testamentu nie można jednak sporządzić ani odwołać przez przedstawiciela na przykład pełnomocnika albo opiekuna. Wyróżniamy dwa rodzaje testamentów: zwykłe i szczególne.
Najczęściej sporządzane testamenty zwykłe to własnoręczny i notarialny. Testamenty szczególne (które można sporządzić, gdy istnieje obawa rychłej śmierci, lub gdy wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy jest niemożliwe lub bardzo utrudnione) to: ustny, podróżny i wojskowy. Najczęściej sporządzane testamenty to notarialny i własnoręczny.
Testament notarialny sporządzany jest przez notariusza. Jego oryginał przechowuje notariusz w kancelarii przez 10 lat, a po tym okresie lub po likwidacji kancelarii przekazywany jest do wydziału ksiąg wieczystych właściwego sądu rejonowego. Testator i upoważnione przez niego osoby otrzymują wypisy, czyli urzędowo poświadczone kopie, które mają moc oryginału. Po śmierci testatora wypis testamentu mogą otrzymać jego następcy prawni. Dla innych treść testamentu objęta jest tajemnicą.
Testament własnoręczny testator musi napisać sam (w całości pismem ręcznym), podpisać oraz opatrzyć go datą. Do ważności testamentu nie jest wymagana obecność czy podpisy świadków. Aby nie było wątpliwości, iż chodzi o rozrządzenie majątkiem na wypadek śmierci, powinien być zatytułowany jako „testament”, a podpis (dane osobowe autora) wypisane czytelnie z podaniem imienia i nazwiska, jeśli nie wynika to z treści testamentu. Wadą takich testamentów jest to, że są one najczęściej kwestionowane przez pominiętych spadkobierców ustawowych, próbujących wykazać, że nie są autentyczne lub zostały sporządzone pod przymusem. Łatwiej o ich zagubienie lub zniszczenie. Często zdarza się także, że wskutek nieznajomości prawa przez testatora nie mogą one zostać wykonane zgodnie z jego wolą. Moc prawna testamentu własnoręcznego jest taka sama jak notarialnego.
Testament można odwołać. Jak to zrobić?
Tak, odwołać testament można bowiem w ten sposób, że testator sporządzi nowy testament, w dowolnej formie, zniszczy testament własnoręczny lub pozbawi go cech, od których zależy jego ważność (na przykład przekreśli podpis) i to w zamiarze jego odwołania albo dokona w testamencie zmian, z których wynika wola odwołania tego testamentu. Jeżeli testator – spadkodawca sporządził nowy testament i nie zaznaczył w nim, że poprzedni odwołuje, wówczas odwołaniu ulegają tylko te postanowienia poprzedniego testamentu, które są niezgodne z treścią nowego testamentu.
Jaki jest koszt sporządzenie testamentu w notariusza?
Koszt sporządzenia takiego testamentu wynosi 50 złotych. Do tej kwoty trzeba doliczyć koszty podatku VAT, czyli łącznie niewiele ponad 60 zł. Stawka została określona w rozporządzeniu określającym wysokości tak zwanej taksy notarialnej. Przyszły spadkodawca musi podyktować notariuszowi treść oświadczenia woli i wpłaca określoną kwotę. Do tego dochodzi jeszcze opłata za wypisy ustalona przez notariusza, jeśli spadkodawca chce je otrzymać (cena to nieco ponad 7 zł (7,38 zł) – za każdą rozpoczętą stronę A4). Spadkodawca może także ustalić także komu takie wypisy mogą być wydawane przez notariusza w przyszłości.